Bekostiging en methodiek Medisch Specialistische Zorg (2024)

Tabelpagina Medisch specialistische zorg

Om terug te gaan naar de tabelpagina met de zorgkosten en aantallen voor de Medisch specialistische zorg, klik hier.

Bekostiging van de medisch specialistische zorg

Op de tabelpagina's van rubriek 6 zijn de zorglasten te vinden die gemaakt worden met betrekking tot de medisch specialistische zorg (MSZ) in Nederland. Dit is alle zorg die via de ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra (ZBC’s) en door (huisartsen)laboratoria in het kader van eerstelijns diagnostiek verstrekt worden en welke vallen onder de dekking van het basispakket van de Zorgverzekeringswet (Zvw).

De zorg wordt bekostigd via de zogenaamde Diagnose-Behandelcombinatie (DBC) structuur. Deze zorgproducten worden afgeleid door een zogeheten grouper uit geregistreerde zorgactiviteiten en diagnoses. Daarnaast zijn er overige zorgproducten (OZP's) waarop gedeclareerd kan worden.¹

De kosten van de MSZ vallen onder het eigen risico. Voor een bevalling in het ziekenhuis zonder medische indicatie geldt bovenop het eigen risico  een eigen bijdrage.

In de kostentabellen op Zorgcijfersdatabank wordt een uitsplitsing gemaakt in de volgende categorieën:

• Kosten in mondziekten en kaakchirurgie: deze categorie omvat kosten van de specialisten voor mondziekten en kaakchirurgie. Kaakchirurgie werkt niet met een DBC-structuur, maar met OZP's. 
• Overige kosten ziekenhuiszorg en curatieve zorg: deze categorie omvat ook het grootste deel van de eerstelijnsdiagnostiek, het deel dat door huisartsenlaboratoria en trombosediensten geleverd is (met uitzondering van productiesamenwerkings- verbanden). Daarnaast worden de betalingen aan de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) en tot 2022 de Stichting Kinderoncologie Nederland (SKION) hier verantwoord.
• Overige zorgproducten: deze categorie bevat de meeste van de overige zorgproducten (OZP’s), behalve de add-ons (categorie 612) en een aantal uitzonderingen. Tevens zijn hier de kosten voor eerstelijnsdiagnostiek te vinden die gedaan zijn door ziekenhuizen en productiesamenwerkingsverbanden.
• Kosten add-on’s dure geneesmiddelen: deze categorie bevat de zogeheten add-ons voor dure (wees) geneesmiddelen. Het ministerie van VWS maakt prijsafspraken met farmaceuten om zo de kosten te drukken. Desondanks is dit de snelst groeiende categorie binnen de MSZ. Deze categorie bevat sinds 2019 ook de stollingsfactoren die eerder bij de Overige zorgproducten categorie werden verantwoord. In de tabelpagina's van deze rapportage wordt hiervoor gecorrigeerd en zijn de stollingsfactoren in alle jaren bij de dure geneesmiddelen gezet. Dit zorgt voor een afwijking met de reguliere jaartabellen. De extramurale dure geneesmiddelen worden verantwoord onder de Farmaceutische zorg.
• Kosten add-ons IC: deze categorie bevat de zogeheten add-ons voor IC zorgprestaties. IC-zorg wordt apart bekostigd en kan parallel gedeclareerd worden met andere zorgproducten.
• Kosten van DBC-zorgproducten in het gereguleerde segment: deze categorie bevat alle DBC-producten die een vast tarief hebben. 
• Kosten van ’DBC-zorgproducten in het vrije segment: deze categorie bevat alle producten met een variabel tarief. 
• Kosten en honoraria extramuraal werkende specialisten: hieronder vallen de kosten van DBC-zorgproducten en OZP's die in rekening gebracht zijn door extramuraal werkende specialisten in een solopraktijk. In 2023 heeft het Zorginstituut de definitie van Extramuraal werkende specialisten aangescherpt, als extra conditie is opgenomen dat de praktijken een EMS-kwalificatie van Vektis hebben ontvangen. Omdat het Zorginstituut op basis van de beschikbare informatie de declaraties niet op dezelfde manier kan indelen als de zorgverzekeraars, kunnen de kosten van extramuraal werkende specialisten niet op vergelijkbare wijze worden uitgesplitst en toegelicht als de overige categorieën, de tabellen zijn hierdoor minder gedetailleerd.

Tarieven

Er gelden door de NZa vastgestelde maximumtarieven voor de kaakchirurgie, overige kosten en OZP's, voor add-ons en voor sommige DBC-zorgproducten in het gereguleerde segment. De meerderheid van de DBC-zorgproducten kent tarieven die vrij onderhandelbaar zijn en onder het vrije segment vallen.

Voor de add-ons geldt dat er speciale afspraken zijn voor sommige dure geneesmiddelen via het Ministerie van VWS. Deze kortingen worden op macroniveau op de categorie ’kosten add-ons dure geneesmiddelen’ verwerkt door de verzekeraars, deze zijn niet verwerkt op declaratieniveau, maar worden in dit rapport wel meegenomen door de algemene correctie naar de officiële schadelastcijfers.

Beleidswijzigingen in de periode 2019-2023

Hieronder worden de belangrijkste beleidsveranderingen in de periode 2019-2023 beschreven. Voor alle wijzigingen en een uitgebreide omschrijving verwijzen we u naar de beleidsregel medische specialistische zorg van de Nederlandse Zorgautoriteit.

2021

• Facultatieve prestaties
  Vanaf 2021 hebben zorgverzekeraars en zorgverzekeraars de aanvullende mogelijkheid om zorg binnen de MSZ te bekostigen middels facultatieve prestaties². Met de facultatieve prestatie kunnen zorgverzekeraars en zorgaanbieders afspraken maken over (nieuwe) initiatieven die lastig te bekostigen zijn met de reguliere DBC's. De facultatieve prestatie bestond al in een aantal andere zorgsectoren. In onderstaande tabel 1 zijn de kosten van facultatieve prestaties vanaf introductie opgenomen. De volledige lijst van goedgekeurde facultatieve prestaties vindt u hier.

Tabel 1. Gedeclareerde lasten facultatieve prestaties

	Bedrag 2021	Bedrag 2022*	Bedrag 2023
Facultatieve prestaties	€ 1.978.405	€ 4.865.725	€ 2.927.037

*inclusief telemonitoring, dat in 2023 is overgegaan naar de reguliere bekostiging.
Bron: declaratiedata zorgverzekeraars (via Vektis), geactualiseerd in juli 2024.

2023

• Telemonitoring
  Per 1 januari 2023 is telemonitoring, waarbij patiënten met hartklachten of hoge bloeddruk zelf hun metingen uitvoeren en indienen bij de zorgaanbieder, toegevoegd als prestatie in de reguliere bekostigingssystematiek van de medisch specialistische zorg. In 2022 werd telemonitoring mogelijk gemaakt met facultatieve prestaties.

Tabel 2. Gedeclareerde lasten telemonitoring

	Bedrag 2021	Bedrag 2022*	Bedrag 2023
Telemonitoring	-	€ 2.908.422	€ 14.146.554

*in 2022 was telemonitoring nog onderdeel van de facultatieve prestaties.
Bron: declaratiedata zorgverzekeraars (via Vektis), geactualiseerd in juli 2024.

Kostendefinitie Extramuraal werkende specialisten
Per 2023 heeft het Zorginstituut de definitie van kostencode 619 aangescherpt, waarbij alleen de MSZ kosten van ZBC’s met de Vektis AGB-kwalificatie 2270 ‘Extramuraal werkend specialist’ mogen worden verantwoord onder kostencode 619. Hier is te zien dat dit pas in 2024 heeft geleid tot een forse afbuiging van de kostentoename.

Methodiek Verdiepende analyses zorglasten Zvw 2019-2023

Voor het rapport Verdiepende analyses zorglasten Zvw 2019-2023, welke in 2024 is verschenen, wordt gebruik van gemaakt van declaratiegegevens die verstrekt zijn door de zorgverzekeraars aan het Zorginstituut via Vektis. Ten behoeve van de wettelijke taken worden deze gepseudonimiseerde declaraties gebruikt voor onder meer desbetreffend rapport.

In het tabellenoverzicht zijn de kosten voor de Zvw van 2019 tot en met 2023 te bekijken. Het verschil met deze kosten ten opzichte van de reguliere meerjarentabellen is dat de definitie hoe de kosten verantwoord worden voor elk jaar gelijk zijn aan 2024. Hierdoor wordt gecorrigeerd voor administratieve verschuivingen over de jaren en is het makkelijker om een getrouw beeld te krijgen van de ontwikkelingen vanaf 2019. Op dit moment zijn alle kosten gebaseerd op de ramingen van de zorgverzekeraars uit de tweede kwartaalrapportage van 2024.

Omdat de kosten nog niet uitgedeclareerd zijn, zijn de laatste jaren nog aan verandering onder hevig. Tevens is 2023 (en in sommige gevallen 2022) nog leeg gelaten op de diepere niveaus, omdat er te weinig declaraties zijn.

Voor een uitgebreide beschrijving van de toegepaste methodiek, klik hier.

Voetnoten

1. Nederlandse Zorgautoriteit. DBC-pakket 2024 RZ24b. Zie: Dbc-pakket 2024 RZ24b - Nederlandse Zorgautoriteit (overheid.nl).
2. Nederlandse Zorgautoriteit. Goedgekeurde aanvragen facultatieve prestaties MSZ.
   Zie: Goedgekeurde aanvragen | Medisch-specialistische zorg | Nederlandse Zorgautoriteit (nza.nl)