Methodiek Verdiepende Analyses zorglasten Zvw 2022

Achtergrond van de verdiepende analyse rapportages

Deze rapportage geeft een inzichtelijk beeld in de zorglasten uit de Zorgverzekeringswet (Zvw), op een hoog detailniveau, met duidelijke en vergelijkbare definities over de jaren, en aansluitend op de officiële schadelastcijfers die afdeling Fondsen & IM van Zorginstituut Nederland (ZIN) eveneens elk jaar rapporteert. Voor een goede uitvoering en begrip van het zorgstelsel is informatie op hoog detailniveau wenselijk en deze rapportage biedt deze inzichten als aanvulling en verdieping op de jaarlijkse schadelastcijfers, die verder weinig detailinformatie bevatten. Doordat dit op individuele declaraties is gebaseerd, is het mogelijk om bijvoorbeeld inzichtelijk te maken voor welke leeftijdscategorie bepaalde zorglasten dalen of stijgen en wat effecten zijn geweest van beleidswijzigingen.

De jaarlijkse schadelastcijfers die ZIN publiceert, zijn leidend in Nederland als het gaat om het bepalen van de zorglasten en worden onder andere gebruikt door VWS, NZa, CPB en CBS. De totalen worden gepubliceerd op de website van het Zorginstituut en op Zorgcijfersdatabank en geven een overzicht van de bruto zorglasten per zorgsector voor de Zvw. De zorgverzekeraars zijn wettelijk verplicht jaarlijks deze cijfers in mei te leveren en moeten voorzien zijn van een accountsverklaring omtrent hun juistheid. Daarnaast geven de zorgverzekeraars elk kwartaal een update zonder accountantsverklaring. De cijfers worden gerapporteerd volgens een met VWS afgesproken indeling die ZIN jaarlijks wettelijk vastlegt en publiceert in het Handboek Zorgverzekeraars Informatie (Handboek).¹ Deze cijfers zijn hoog over en de definities in het Handboek zijn aan verandering onderhevig. In een dergelijk geval van veranderende definities is een vergelijking over de jaren niet meer mogelijk. Deze rapportage houdt daar rekening mee en corrigeert voor deze veranderen, waardoor een vergelijking over jaren mogelijk is.

Declaraties zorg van de zorgverzekeraars

De basis voor deze rapporage zijn datasets met declaraties van de zorgverzekeraars, aangeleverd door Vektis, van de jaren 2017 tot en met 2021 waarin geregistreerde gegevens over zorggebruik en kosten op verzekerdenniveau zijn opgenomen. In een enkel geval is de deze dataset niet volledig en kan er geen verdiepend overzicht gegeven worden. Op dat moment wijkt het rapport uit naar de BASIC dataset van Vektis met daarin de totale zorglasten per verzekerde. Hierin zitten geen losse prestaties, waardoor de gedetailleerdheid minder is. Dit geldt voor de rubrieken Ziekenvervoer (rubriek 9) en Grensoverschrijdende zorg (rubriek 15). Dan blijven er nog twee rubrieken over die ook niet in detail worden behandeld: Overige kosten (rubriek 13) en Kwaliteitsgelden (rubriek 16). Voor rubriek 13 geldt dat BASIC een andere definitie hanteert waardoor ook deze databron niet meer te gebruiken is voor deze rapportage en voor rubriek 16 geldt dat dit op instellingsniveau is en niet op verzekerdenniveau. Voor beide rubrieken worden daarom alleen de verantwoordingscijfers getoond, zonder verdieping.

Voor een aantal rubrieken zijn nog geen goedgevulde 2020 en/ of 2021 datasets beschikbaar. Voor deze rubrieken worden alleen de beschikbare jaren gepresenteerd. Zodra er volledigere datasets zijn, worden de cijfer geüpdatet en zullen lege jaren worden aangevuld. 

Indeling Handboek 2022 als uitgangspunt

De indeling van het Handboek uit 2022 is het uitgangspunt. De definities zoals die in het geldende Handboek beschreven zijn, zijn voor zover mogelijk op alle jaren die hier beschreven worden gehanteerd.¹ Dit betekent dat de zorglasten van de rubrieken gemakkelijk over de jaren heen vergeleken kunnen worden. Voor de indeling wordt de landelijke mapping tabel gebruikt.² De huidige rapportage maakt gebruik van versie 2.12 van de landelijke mapping tabel.

Zorgkosten uit de verantwoordingsinformatie

De beschreven definities uit het Handboek worden toegepast op de datasets en de totale zorgkosten van deze declaraties worden vergeleken met de totalen uit de laatst beschikbare cijfers van de verantwoordingsinformatie van de zorgverzekeraars over hun zorglasten. Er wordt gecorrigeerd voor mogelijke verschillen die hier optreden (bijvoorbeeld door onvolledigheid van de dataset). De totalen van declaraties worden gelijk getrokken met de verantwoordingsinformatie en ook de aantallen worden gecorrigeerd. Hierbij wordt uitgegaan dat verschil niet specifiek is, maar random. Dit maakt dat de zorgkosten zoals die hier gerapporteerd worden, altijd terug te vinden zijn op Zorgcijfersdatabank in de reguliere jaartabellen en daarmee ook in andere publicaties van bijvoorbeeld VWS of het CPB (bij gelijkblijvende definities in het Handboek). 

Zorgkosten per verzekerde

Naast de totale zorgkosten per rubriek, worden ook de zorgkosten per verzekerdejaar gepresenteerd. Hierbij wordt gebruikt gemaakt van een dataset met daarin de verzekerden per jaar en de verzekerde duur. Op basis hiervan wordt per jaar een totaal aantal verzekerdejaren berekend (totale duur verzekerd in dagen gedeeld door 365). 

Als het gaat om categorieën met een leeftijdsgrens (bijvoorbeeld mondzorg voor jeugdigen), dan geldt dat op basis van de declaraties geen perfecte indeling gemaakt kan worden, omdat de precieze geboortedatum ontbreekt in de beschikbare declaratiedata, er is enkel de geboortemaand bekend. Dit zorgt voor wat onzekerheden rondom de leeftijdsgrens.

Zorgkosten per gebruiker en aantallen gebruikers

Sinds een aantal jaren, publieren we ook de zorgkosten per gebruiker. Totale ksoten worden gedeeld door het aantal mensen die een declaratie had in diezelfde rubriek of categorie. In sommige gevallen zorgen bepaalde populatiebekostigingen zoals inschrijftarieven bij huisartsen voor een vertekend beeld, hier dient rekening mee gehouden te worden bij de interpretatie van deze cijfers. Tevens wordt per rubriek het totaal aantal gebruikers weergegeven op basis van de declaratiebestanden. Deze cijfers zijn gecorrigeerd voor incomplete aanlevering van de datasets. Ze zullen daarmee ook iets afwijken van de werkelijkheid. Doordat unieke gebruikers op het diepste niveau geteld worden, tellen deze niet op tot de totalen op hogere niveaus, omdat gebruikers in meerdere categorieën kunnen voorkomen.

Aantallen declaraties of prestaties

Waar mogelijk worden ook aantallen prestaties en kosten per prestatie getoond. Het is echter niet mogelijk om dit voor alle zorg te doen. Dit heeft te maken met de manier van declareren die vaak verschilt per aanbieder en/of verzekeraar. Met name als het gaat om prestaties die per tijdseenheid gedeclareerd worden, is er grote variatie in de dataset. Hoewel hiervoor zo goed mogelijk gecorrigeerd wordt, is het niet altijd mogelijk om die desbetreffende zorg verder uit te splitsen in aantallen.

Corona-kosten

Vanaf jaarlaag 2020 (en voor de GGZ vanaf 2019) hebben alle rubrieken en categorieën in de verantwoordingsinformatie als toevoeging de optie voor corona-kosten veroorzaakt door een COVID-19-infectie door het SARS-CoV-2 virus. Hieronder verantwoorden de zorgverzekeraars de kosten die gemaakt zijn in relatie tot corona. Er zijn een aantal verschillende kosten te onderscheiden:

• Indirecte meerkosten

• Continuïteitsbijdrage

Behalve deze twee categorieën zijn er ook zorgkosten gemaakt voor corona-patiënten waarbij reguliere presetaties gebruikt zijn (directe meerkosten). Deze zorgkosten zijn op dit moment nog niet terug te vinden als aparte post in de huidige rapportages, maar zijn onderdeel van de gewone categorieën (herstelzorg bij de fysiotherapeut ten behoeve van coronanazorg valt bijvoorbeeld onder de reguliere zittingen fysiotherapie).

Disclaimer

De rapportage met verdiepende analyses over de zorglasten gemaakt in het kader van de zorgverzekeringswet is opgesteld door het team Fonsdbeheer en Analyse Zorgkostenontwikkeling van Zorginstituut Nederland. De analyses zijn uitgevoerd op declaratiegegevens die de zorgverzekeraars via Vektis leveren aan het Zorginstituut voor de ondersteuning van zijn wettelijke taken. Deze declaratiecijfers zijn gecontroleerd met de groots mogelijke zorgvuldigheid en waar nodig gecorrigeerd om aan te sluiten bij de zorglasten zoals het Zorginstituut die rapporteert aan VWS, CBS, DNB, etc.

Deze versie van dit rapport heeft als uitgangspunt de zorglasten gemaakt in het jaar 2022,. De financiering van de zorg is complex en het Zorginstituut heeft zich ten doel gesteld meer inzicht te geven in deze materie. Wij staan open voor vragen of suggesties naar aanleiding van dit rapport, maar kunnen echter geen verantwoording aanvaarden voor conclusies die derden zonder verder overleg op de cijfers uit dit rapport baseren.

Voetnoten

1. Zorginstituut Nederland. Handboek informatie Zorgverzekeringswet 2022. Zie: Handboek informatie Zorgverzekeringswet 2022 | Publicatie | Zorginstituut Nederland.
2. Vektis. Landelijke mapping tabel. Zie: https://tog.vektis.nl/TogDownloads.aspx