Achtergrond

De ziekte van Parkinson is een veelvoorkomende aandoening. Na de ziekte van Alzheimer is het de meest frequente neurodegeneratieve aandoening. Schattingen over de exacte incidentie en prevalentie in Nederland lopen enorm uiteen. In 2018 waren 34.642 patiënten met Parkinson en 19.545 patiënten met parkinsonisme onder behandeling van een neuroloog1 (ParkinsonNet in cijfers, oktober 2019). Verwacht wordt dat de prevalentie de komende jaren fors zal toenemen door de vergrijzing, trends in overleving en industrialisatie (Dorsey, 2018). De ziekte van Parkinson is een complexe en voor veel patiënten een bijzonder invaliderende aandoening. De ziekte van Parkinson wordt zeker niet alleen gekenmerkt door motorische symptomen, zoals stijfheid, traagheid, tremor en klachten over het lopen en de balans, maar meestal nog meer door de niet-motorische symptomen, zoals cognitieve achteruitgang, stemmings- en angstklachten, slaapstoornissen, en autonome dysfunctie. Het beloop is chronisch progressief, wat betekent dat al bestaande symptomen in ernst toenemen, en dat zich in de loop van de tijd nieuwe verschijnselen kunnen voordoen. Een zorgvuldige diagnostiek en een goede behandeling zijn essentieel voor deze chronisch progressieve aandoening, niet alleen voor de patiënt zelf, maar ook voor diens naasten. Deze diagnostiek en behandeling worden momenteel geleverd door een breed scala aan zorgverleners, in zowel de eerste lijn, de tweede lijn (waaronder zorgverleners in algemene en academische ziekenhuizen), als de derde lijn (waaronder zorgverleners in Parkinson-expertisecentra, revalidatiecentra, verpleeg- en verzorgingshuizen).2
Onder de noemer van de ziekte van Parkinson worden alle patiënten met een hypokinetisch rigide syndroom meegenomen. Het hypokinetisch rigide syndroom is een andere naam voor een verzameling klachten: bewegingsarmoede (moeite met het maken van spontane bewegingen), beven of schokken, stijfheid en traagheid in doen (en vaak ook in denken) en evenwichtsstoornissen. De klachten komen voor bij parkinsonismen en bij de ziekte van Parkinson.
De ziekte van Parkinson staat op de lijst van chronische aandoeningen bij de fysiotherapie. Dit betekent dat patiënten met de ziekte van Parkinson fysiotherapie vergoed krijgen vanuit de Zvw vanaf de 21ste behandeling. Voor vergoeding van de eerste 20 behandelingen zijn deze patiënten afhankelijk van een aanvullende zorgverzekeraar. Ook kan een deel van de patiënten deze kosten zelf betalen. Deze laatste categorie wordt niet teruggevonden in de declaratiegegevens.

Gebruikte zorgstandaarden/richtlijnen of andere informatie over de behandeling

  • Richtlijn Ziekte van Parkinson van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie2
  • KNGF richtlijn ziekte van Parkinson: praktijkrichtlijn3
  • Farmaceutische kostengroepen risicoverevening

Bepaling

DBC medisch specialistische zorg
Uit analyses van de extramurale geneesmiddelen bij Morbus Parkinson (330-501) en Extrapiramidaal niet Morbus Parkinson (330-502) blijkt dat de laatste groep veel meer antipsychotica krijgt voorgeschreven. Antipsychotica kunnen symptomen veroorzaken die passen bij de ziekte van Parkinson. Daarom is gekozen alleen patiënten met Extrapiramidaal niet Morbus Parkinson mee te nemen als zij geen antipsychoticum kregen voorgeschreven.

Code van specialisme

Diagnosecode

Omschrijving

335

252

Parkinson / Parkinsonisme

330

501

Morbus Parkinson

330

502

Extrapiramidaal niet Morbus Parkinson

Add-on geneesmiddelen medisch specialistische zorg
Tot en met 2016 werden de add-on geneesmiddelen gedeclareerd door middel van een declaratiecode. Vanaf 2017 wordt dit gedeclareerd op artikelcode (KNMP-code). Vanaf 2018 zijn daarbij ook indicaties beschikbaar. Dit betekent dat we t/m 2016 gebruik maken van de declaratiecode, in 2017 van de KNMP-code en vanaf 2018 van de indicaties.

KNMP-code

KNMP-code

ATC-code

Stofnaam

15045315

N04BA02

LEVODOPA/CARBIDOPA

Indicaties

Indicatie ID

Korte omschrijving

000000345

Gevorderde ziekte van Parkinson met ernstige motorische fluctuaties en hyper-/dyskinesie

000003021

Ziekte van Parkinson, na andere beschikbare orale combinaties van geneesmiddelen tegen deze ziekte

Extramurale geneesmiddelen
Medicatie wordt meegenomen als er in totaal >180 DDD (gedefinieerde dagelijkse dosering) is voorgeschreven. Een aantal geneesmiddelen (bijv. pramipexol) kunnen ook worden voorgeschreven bij patiënten met restless legs syndroom. Maar de dagelijkse dosering ligt veel lager dan voor patiënten met Parkinson. De selectie van >180 DDD is om te voorkomen dat ten onrechte patiënten met restless legs syndroom worden geïncludeerd.

ATC-code

Omschrijving/Stofnaam

N04BA02

Levodopa & Decarboxylaseremmer

N04BA03

Levodopa & Decarboxylase- en COMT-remmer

N04BA02

LEVODOPA/BENSERAZIDE

N04BA03

LEVODOPA/CARBIDOPA/ENTACAPON

N04BB01

Amantadine

N04BC02

Pergolide

N04BC04

Ropinirol

N04BC05

Pramipexol

N04BC07

Apomorfine

N04BC09

Rotigotine

N04BD01

Selegiline

N04BD02

Rasagiline

N04BX01

Tolcapon

N04BX02

Entacapon

N04BD03

Safinamide

N04BX04

Opicapone

Fysiotherapie/Huidtherapie/oefentherapie

Diagnosecode

Omschrijving

00001074

Achterzijde hoofd : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00001174

Aangezicht : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00001274

Regio buccalis inclusief de kaak : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00001374

Regio cervicalis (oppervlakkige weke delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00001974

Gecombineerd Hoofd, hals : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00002074

Regio thoracalis anterior (oppervlakkige weke delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00002174

Regio thoracalis dorsalis (oppervlakkige weke delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00002274

Ribben / Sternum : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00002374

Regio abdominalis (oppervlakkige weke delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00002474

Regio lumbalis (oppervlakkige weke delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00002574

Inwendige organen thorax : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00002674

Inwendige organen abdomen : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00002974

Gecombineerd Thorax, buik, inwendige organen : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00003074

Cervicale wervelkolom : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00003174

Cervico-thoracale wervelkolom : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00003274

Thoracale wervelkolom : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00003374

Thoraco-lumbale wervelkolom : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00003474

Lumbale wervelkolom : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00003574

Lumbo-sacrale wervelkolom : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00003674

Sacrum en S.I. gewricht(en) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00003774

Coccygis : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00003974

Gecombineerd / totale wervelkolom : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00004074

Art. humeri (inclusief weke delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00004174

Regio clavicularis (inclusief aangrenzende gewrichten) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00004274

Regio scapularis : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00004374

Bovenarmregio : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00004974

Gecombineerd Schouder, bovenarm : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00005074

Art. cubiti (inclusief weke delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00005174

Onderarmregio : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00005274

Handwortel / polsgewricht (inclusief weke delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00005374

Middenhandregio (inclusief weken delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00005474

Vingers : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00005574

Duim : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00005974

Gecombineerd Elleboog, onderarm, hand : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00006074

Bekkenregio (inclusief gluteaalstreek) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00006174

Liesregio : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00006274

Art. coxae (inclusief weken delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00006374

Bovenbeenregio (inclusief weke delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00006474*

Bekkenbodemregio (inclusief organen kleine bekken) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening                                                     

00006974

Gecombineerd Bekken, bovenbeen : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00007074

Art. genus (inclusief patella en weke delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00007174

Onderbeenregio : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00007274

Bovenste spronggewricht (inclusief weke delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00007374

Onderste spronggewricht (inclusief weke delen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00007474

Voetwortel : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00007574

Middenvoet : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00007674

Voorvoet (tenen) : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00007974

Gecombineerd Knie, onderbeen, voet : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00009074

Een lichaamszijde : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00009174

Bovenste lichaamshelft : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00009274

Onderste lichaamshelft : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

00009374*,$

Gegeneraliseerd : Parkinson / Extrapiramidale aandoening.

00009474

Meer locaties : Parkinson / Extrapiramidale aandoening

*vanaf 2020 is er een uniforme DCSPH lijst, waarin afgesproken is welke diagnosecodes nog worden gebruikt. Deze diagnose valt daaronder

$ De omschrijving in de uniforme DCSPH lijst is als volgt: Ataxie als gevolg van - extrapiramidale aandoening, Chorea - extrapiramidaal , Chorea - ziekte van Huntington, Dystonieën, extremiteits-, Dystonieën, gegeneraliseerde, Extrapiramidale aandoeningen, bijvoorbeeld: - extremiteitsdystonieën, Extrapiramidale aandoeningen, bijvoorbeeld: - gegeneraliseerde dystonieën, Extrapiramidale aandoeningen, bijvoorbeeld: - torticollis spasmodica , Hypokinetisch (rigide) syndroom (ziekte van Parkinson) , Paralysis agitans (ziekte van Parkinson) , Parkinsonisme, Torticollis spasmodica

Declaratiecode

Omschrijving

10003

Parkinson in de praktijk

Dieetadvisering

Diagnosecode

Omschrijving

00000062

Ziekte van Parkinson

Ergotherapie

Diagnosecode

Omschrijving

00000601

Ziekte van parkinson (H06 icd-10: g20)

Complete patiëntengroep?

3,3 per 1000 verzekerden werd geïdentificeerd met Parkinson met ZPD gegevens: 75,9% met medisch specialistische zorg, 68,3% met farmaceutische zorg, 0,4% met add-on geneesmiddelen, 4,4% met dieetadvisering, 8,1% met ergotherapie en 51,3% met fysiotherapie/oefentherapie/huidtherapie. De prevalentie komt overeen met de prevalentie in de huisartsenregistraties: 3,0 per 1000 ingeschreven patiënten.

Voetnoten

1 Eimers M, Bloem B, Munneke M, Sterkenburg P, van Tilburg C. ParkinsonNet in cijfers: trends in paramedische zorg tussen 2010-2018. ParkinsonNet-in-cijfers-paramedische-zorg-2010-2018.pdf; 2019.
2 Nederlandse Vereniging voor Neurologie. Richtlijn Ziekte van parkinson. Nederlandse Vereniging voor Neurologie: Utrecht; 2020
3 Van Nimwegen M, Nijkrake M, Munneke M, de Groot D, Heijblom KG, Meerhoff GA.. KNGF-richtlijn ziekte van Parkinson: praktijkrichtlijn. Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie: Amersfoort; 2017.